Reklam; şaşırtıcı, özgün ve dikkat çekici yöntemlerle bir ürün, hizmet, fikir veya organizasyonu; yazılı, görsel veya işitsel kanallarla belirlenen hedef kitlelerin dikkatini ve tutumunu etkilemek amacıyla yapılan çalışmaların bütününe diyebiliriz.

Reklamcılık tarihi nereye dayanıyor?

Reklamın tarihsel serüveni neredeyse insanlık tarihi kadar eskiye dayanmaktadır. Yazılı reklamın başlangıcı tam olarak bilinmemekle birlikte İngiltere’de British Museum’de bulunan ve MÖ 3000’li yıllarda yazıldığı kabul edilen bir çeşit yazının bir reklam olduğu düşünülmektedir. Babil, Mısır ve Eski Yunan’da tüccarların mallarını sokak çığırtkanlarını tutarak sattırdıklarını, ayrıca Roma ve Yunan şehirlerinde sirk, gladyatör yarışmalarının taşlara çizilerek ilan edildiğini çeşitli kaynaklardan okumuşuzdur.

Reklamcılıkta esas sıçrayış 1450 yılında Alman bilim adamı Johannes Gutenberg’in matbaayı icat etmesiyle olmuştur. Gutenberg’in matbaayı icat etmesi reklamcılıkta yepyeni bir süreç başlatmıştır. Bu sayede, el ilanları ile daha geniş halk kitlelerine hitap etme olanağı sağlanmıştır. Matbaanın icadından 30 yıl sonra İngiltere’de William Caxton adlı bir matbaacı bastığı kitapları pazarlama sorunuyla karşılaşınca, bu kitapları tanıtan ilanlar basıp bunları ayin günlerinde kiliselerde dağıtır. Bu uygulama, reklamcılık tarihinin ilk basılı reklam örneği olarak kabul edilir.

Radyonun icadı

1612’de Paris’te, 1665’te Londra’da yayınlanmaya başlanan gazeteler aracılığıyla gazete reklamcılığı gelişmeye başlamıştır. Radyonun icadıyla radyo reklamları daha fazla kitleye ulaşmaya başlamıştır. Albert Lasker, reklam ajansı kavramını “dergilerde ilan için yer satan ajans” anlamından çıkararak modern reklamcılığın temellerini ‘’tüketici odaklılık’’ kavramıyla atmıştır. Radyonun da gücünü kullanan Lasker, reklamcılığa yeni bir soluk getirmiştir.

Televizyonla devir değişiyor

1940’lı yıllarda televizyonun insan hayatına girmesiyle reklamcılık sektörünün altın çağı başlamış olur. Televizyon, reklamcıların en çok önem verdiği bir alan haline gelmiştir. Amerika’da her on evden birinde televizyon olması, Amerika’daki reklam payının 3 milyar doları geçmesine sebep olmuştur.

1980’li yıllara geldiğimizde pahalı ve küresel kampanyalar yaygınlaşarak reklam ajansları bütçelerini kat kat artırmalarına sebep olmuş, alanında en iyi yönetmenleri tutacak kadar zenginleşmişlerdir.

Geleneksel reklamı kökünden sallayan icat: İnternet

1991 yılından itibaren İnternet’in ticari kullanıma açılmasıyla birlikte geleneksel reklam dijital bir dönüşüme girmiştir. İnternet daha ucuz, ölçülebilir, kullanıcı etkileşimine izin veren ve hedef kitle stratejisi ile daha etkin bir şekilde iletişim kurmaya elverişli olması gibi özellikleri ile 2000’li yıllarda sosyal medyanın da gücüne sahip olarak günümüz reklamcılığının en önemli mecralarından biri haline gelmiştir.

İnternet ile birlikte öncelikle banner reklamlar ortaya çıktı. Web 1.0’da statik görseller olarak hazırlanan bannerlar, kullanıcıların kendi içeriklerini oluşturulmasına izin veren web 2.0 (etkileşimli web) altyapısı ile birlikte hareketli görseller olarak sunulmuştur.

Bununla birlikte kullanıcıların dijital ayak izlerini rahatlıkla takip etmeye imkan tanıyan etkileşim odaklı web ile her kullanıcıya kendi dijital izine, geçmişine ve beğenilerine bağlı olarak farklı içerikteki reklamlar gösterilmeye başlandı. İnternet reklamcılığı, eposta, pop-up, arama motorları, sosyal medya ve içerik üzerinden çeşitli yollarla gelişmeye ve genişlemeye devam etmektedir.

Gelecek bize ne gösterir bilinmez ama reklamcılığın tarihsel serüvenine baktığımızda reklam stratejilerinin daha da çeşitleneceği ve yeni trendlerle insanlık tarihine etki edeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Ahmet SAĞLAM
Pazarlama Proje İletişim Uzmanı